تخمک گذاری یکی از رویدادهای مهمی است که از اولین قاعدگی تا قبل از یائسگی هر ماه در بدن زنان رخ می‌دهد. معمولاً زمانی توجه به تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد که زنان در تلاش برای بارداری با مشکلاتی روبرو می‌شوند یا وقتی که می‌خواهند از بارداری جلوگیری کنند. تخمک‌گذاری در زمان مشخصی از سیکل ماهانه زنان رخ می‌دهد و علائم خاصی دارد. اما تخمک‌گذاری چیست؟ چه ارتباطی میان چرخه تخمک‌گذاری و بارداری وجود دارد؟ و چگونه می‌توان چرخه تخمک‌گذاری را محاسبه کرد؟ در این مقاله، تمام این سوالات پاسخ داده می‌شوند. با ما همراه باشید.
تخمک گذاری چیست؟
تخمک‌گذاری بخشی از چرخه ماهانه زنان است که در آن یک تخمک بالغ از تخمدان آزاد می‌شود، به سمت لوله‌های رحمی حرکت می‌کند و آماده باروری می‌شود. در این زمان، لایه داخلی رحم (اندومتر) ضخیم شده و خود را برای پذیرش تخمک بارور آماده می‌کند. اگر بارداری رخ ندهد، این لایه فرو می‌ریزد که این فرایند آغاز دوره قاعدگی است. تقریباً هر ماه، یک تخمک از تخمدان‌ها بالغ شده و این مسیر را طی می‌کند.
اولین و آخرین تخمک گذاری
اولین دوره قاعدگی معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ سالگی رخ می‌دهد. در همین زمان، تخمک‌گذاری نیز آغاز می‌شود و تا قبل از یائسگی، که معمولاً بعد از ۵۰ یا ۵۱ سالگی است، ادامه دارد. حتی در دوره پیش‌یائسگی نیز تخمک‌گذاری همچنان ادامه دارد.
تعیین چرخه تخمک گذاری
برای تعیین چرخه تخمک‌گذاری، ابتدا باید بدانیم که سیکل ماهانه زنان چیست. سیکل ماهانه از روز اول دوره قاعدگی شروع شده و تا اولین روز پریود بعدی ادامه دارد. معمولاً این سیکل بین ۲۸ تا ۳۲ روز طول می‌کشد، اما می‌تواند در برخی زنان کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد.
زمان تخمک گذاری
در بسیاری از زنان، تخمک‌گذاری بین روزهای یازدهم تا بیست و یکم چرخه ماهانه رخ می‌دهد. این دوره را “دوره باروری” یا “پنجره باروری” می‌نامند، زیرا در این زمان احتمال بارداری افزایش می‌یابد. تخمک‌گذاری در هر ماه ممکن است در روز متفاوتی از این دوره اتفاق بیفتد و زمان دقیق آن می‌تواند متغیر باشد.
چرخه دو مرحله‌ای تخمک گذاری
چرخه تخمک‌گذاری به دو مرحله تقسیم می‌شود:
- فاز فولیکولار (Follicular Phase): این مرحله از اولین روز آخرین چرخه قاعدگی (LMP) شروع می‌شود و تا زمان تخمک‌گذاری ادامه دارد. طول این مرحله در هر فرد متفاوت است و ممکن است بین 11 تا 40 روز طول بکشد.
- فاز لوتئال (Luteal Phase): این مرحله از روز تخمک‌گذاری شروع شده و تا آغاز چرخه قاعدگی بعدی ادامه دارد. این مرحله زمان دقیق‌تری دارد و معمولاً بین 12 تا 16 روز پس از تخمک‌گذاری رخ می‌دهد. تخمک‌گذاری نقش تعیین‌کننده‌ای در طول سیکل ماهانه دارد.
عوامل دیگری مانند استرس می‌توانند چرخه قاعدگی را تحت تأثیر قرار داده و زمان آن را تغییر دهند. استرس می‌تواند بر تخمک‌گذاری تأثیر بگذارد و در نتیجه، زمان آغاز خونریزی قاعدگی نیز تغییر کند. بنابراین، کنترل استرس برای حفظ سلامت باروری اهمیت دارد.
علائم تخمک‌گذاری
تخمک‌گذاری نیز مانند قاعدگی و سندرم پیش از قاعدگی، علائم خاصی دارد که با بروز آن‌ها می‌توانید شروع این فرایند را تشخیص دهید. برخی از این علائم عبارتند از:
- افزایش دمای بدن: هنگام تخمک‌گذاری به دلیل ترشح هورمون پروژسترون، دمای بدن افزایش می‌یابد. دو تا سه روز پیش از رسیدن به بالاترین دما، احتمال باروری افزایش پیدا می‌کند. برای اندازه‌گیری دقیق دمای پایه بدن از دماسنج‌های دیجیتالی استفاده کنید.
- افزایش سطح هورمون لوتئینی (LH): می‌توانید میزان این هورمون را با استفاده از کیت تخمک‌گذاری اندازه بگیرید.
- تغییر مخاط دهانه رحم: مخاط دهانه رحم و ترشحات واژن به دلیل افزایش سطح استروژن شفاف‌تر، رقیق‌تر و چسبناک‌تر می‌شوند، شبیه به سفیده خام تخم‌مرغ.
- حساسیت سینه‌ها: سینه‌ها ممکن است حساس‌تر شوند.
- نفخ: ممکن است دچار نفخ شوید.
- لکه‌بینی: لکه‌بینی ممکن است رخ دهد.
- درد خفیف در پهلوها: ممکن است درد خفیفی در پهلوهایتان احساس کنید.
- افزایش میل جنسی: میل جنسی افزایش می‌یابد.
شناخت این علائم می‌تواند به شما در تعیین زمان تخمک‌گذاری کمک کند و از این طریق، برنامه‌ریزی بهتری برای بارداری یا جلوگیری از آن داشته باشید.
چرا باید از زمان تخمک‌گذاری آگاه باشیم؟
آگاهی از زمان تخمک‌گذاری اهمیت زیادی دارد، چرا که به شما کمک می‌کند تا بدانید در چه روزهایی از چرخه ماهانه امکان بارداری وجود دارد و در چه روزهایی این امکان وجود ندارد. در هر چرخه ماهانه، تخمک‌گذاری فقط یک بار اتفاق می‌افتد و بنابراین، فقط یک بار فرصت بارداری فراهم می‌شود. برای تعیین دقیق زمان تخمک‌گذاری، باید از ابزارهای تخصصی مانند کیت تخمک‌گذاری استفاده کنید، زیرا اپلیکیشن‌ها تنها زمان تقریبی تخمک‌گذاری را پیش‌بینی می‌کنند و برای برنامه‌ریزی دقیق رابطه جنسی جهت بارداری قابل اعتماد نیستند.
احتمال بارداری در هر چرخه
گاهی در یک چرخه، دو یا چند تخمک آزاد می‌شوند که ممکن است منجر به چندقلوزایی شوند. اما این اتفاق تنها در ۵ تا ۱۰ درصد چرخه‌ها رخ می‌دهد. همچنین، پدیده‌ای به نام سندروم قل ناپدید شده وجود دارد که باعث می‌شود همه این تخمک‌گذاری‌ها به تولد چندقلوها منجر نشوند. در این حالت، تنها یکی از قل‌ها باقی می‌ماند و دیگری جذب می‌شود.
حداکثر احتمال بارداری
هر تخمک تنها ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از آزاد شدن آماده باروری است. اما اسپرم می‌تواند تا ۳ تا ۵ روز در بدن زن زنده بماند. بنابراین، ۵ تا ۷ روز در چرخه ماهانه احتمال بارداری وجود دارد. حداکثر احتمال بارداری در دو روز پیش از تخمک‌گذاری و روز تخمک‌گذاری است.
بیشتر بخوانید: تفاوت تنبلی تخمدان و کیست تخمدان چیست؟
تخمک‌گذاری در دوره قاعدگی
تخمک‌گذاری ۱۲ تا ۱۶ روز پس از تخمک‌گذاری با شروع پریود آغاز می‌شود. بنابراین، تخمک‌گذاری در دوران قاعدگی رخ نمی‌دهد. اما برخی زنان ممکن است لکه‌بینی یا خونریزی تخمک‌گذاری را تجربه کنند که با خونریزی قاعدگی اشتباه گرفته شود.
چرخه قاعدگی بدون تخمک‌گذاری
پریود شدن لزوماً به معنای رخ دادن تخمک‌گذاری نیست. برخی زنان چرخه بدون تخمک‌گذاری را تجربه می‌کنند که در آن خونریزی شبیه به قاعدگی رخ می‌دهد اما در واقع قاعدگی نیست. این خونریزی به دلیل افت سطح استروژن و ریزش لایه داخلی رحم رخ می‌دهد.
تقویم تخمک‌گذاری
تقویم تخمک‌گذاری می‌تواند به شما در تخمین زمان تخمک‌گذاری کمک کند و بگوید چه زمانی احتمال بارداری به حداکثر می‌رسد. وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مختلفی برای این کار وجود دارند که با پرسیدن سوالاتی مانند تاریخ دقیق آخرین دوره قاعدگی و طول دوره قاعدگی، زمان تقریبی تخمک‌گذاری را تخمین می‌زنند.
اختلال در تخمک‌گذاری
اختلال در تخمک‌گذاری می‌تواند منجر به ناباروری شود. برخی از علل اختلال در تخمک‌گذاری شامل سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، اختلال در عملکرد هیپوتالاموس، نارسایی زودرس تخمدان و هیپرپرولاکتینمی می‌باشند.
نکاتی در مورد تخمک‌گذاری
- هر تخمک فقط ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از خروج از تخمدان زنده می‌ماند.
- معمولاً در هر تخمک‌گذاری فقط یک تخمک آزاد می‌شود.
- آزاد شدن دو تخمک در یک سیکل ماهانه لزوماً به معنای دوقلوزایی نیست.
- عواملی مانند استرس و بیماری می‌توانند بر تخمک‌گذاری تأثیر بگذارند.
- برخی زنان در دوران تخمک‌گذاری، خونریزی سبک یا لکه‌بینی دارند.
- لانه‌گزینی تخمک بارور شده ۶ تا ۱۲ روز بعد از تخمک‌گذاری رخ می‌دهد.
- هر زنی با میلیون‌ها تخمک غیر بالغ متولد می‌شود.
- قاعدگی حتی در صورت عدم تخمک‌گذاری رخ می‌دهد.
- برخی زنان در دوره تخمک‌گذاری دردی در اطراف تخمدان‌هایشان احساس می‌کنند که به آن “درد میانی” می‌گویند.
- اگر تخمک بارور نشود، متلاشی و جذب لایه رحم می‌شود.
سخن آخر
تخمک‌گذاری از اولین قاعدگی شروع شده و تا یائسگی ادامه می‌یابد. این اتفاق اهمیت زیادی دارد و همواره باید به آن توجه داشته باشید. تخمک‌گذاری ۱۰ تا ۱۶ روز پیش از آغاز قاعدگی رخ می‌دهد و علائمی مانند افزایش دمای بدن، لکه‌بینی و نفخ را به همراه دارد. با استفاده از ابزارهایی مانند کیت تخمک‌گذاری و توجه به علائم می‌توانید زمان دقیق تخمک‌گذاری را تعیین کنید.
برای دریافت مشاوره و درمان تخصصی، می‌توانید به پلی کلینیک تخصصی نسل امید مراجعه کنید. تیم متخصصان ما با بهره‌گیری از جدیدترین تکنولوژی‌ها و دستاوردهای علمی، آماده ارائه خدمات به شما عزیزان هستند.
